Optymalny bilans białka, tłuszczu i węglowodanów w surowej diecie psów

Piotr Knapik
meatpoint.io founder & lead engineer

Chcesz się dowiedzieć dlaczego kalkulator meatpoint.io wylicza akurat tyle białka w diecie psów? Ten artykuł wyjaśnia krok po kroku jak określiliśmy optymalne proporcje białka, tłuszczu i węglowodanów w surowej psiej diecie wzorowanej na naturalnej diecie wilków oraz na zbadanych naukowo preferencjach psów.

Chcesz się dowiedzieć dlaczego kalkulator meatpoint.io wylicza akurat tyle białka w diecie psów? Ten artykuł wyjaśnia krok po kroku jak określiliśmy optymalne proporcje białka, tłuszczu i węglowodanów w surowej psiej diecie wzorowanej na naturalnej diecie wilków oraz na zbadanych naukowo preferencjach psów.

🧭 Jak definiować bilans energetyczny?

BARF (ang. Biologically Appropriate Raw Food) - biologicznie odpowiednie surowe jedzenie jest uważane za najbardziej korzystny żywienie dla zdrowia i kondycji psa. Ten efekt jest osiągany dzięki wzorowaniu się na naturalnej diecie wilka (Canis lupus, którego pies, czyli Canis [lupus] familiaris, jest podgatunkiem) uzupełnionej wnioskami z badań naukowych.

Bilans białka, tłuszczu i węglowodanów jako źródeł energii jest wyrażany za pomocą procentu energii, jaki jest pobierany przez zwierzę z danego makroskładnika. Dlaczego tak, a nie np. w odniesieniu do masy ciała? Ponieważ modele zapotrzebowania kalorycznego psów są różne, a te obecnie uważane za najdokładniejsze są oparte o masę metaboliczną, tj. masę zwierzęcia podniesioną do potęgi 0,75. Przedstawiając bilans energetyczny jako część energii pobieranej z danego makroskładnika pokarmowego (tj. białka, tłuszczu czy węglowodanów) pozostaje on konkretny, a jednocześnie niepowiązany z tym czy innym modelem zapotrzebowania energetycznego.

🐺 Naturalne surowe żywienie: wilki

Najważniejszą pracą dotyczącą profilu żywieniowego wilków jest zbiorcza analiza dziesiątek prac z całego świata z 2014 roku, pt. “Profile żywieniowe wolno żyjących wilków: wgląd w optymalne żywienie psów?“ [1], która przedstawia procentowy udział makroskładników odżywczych jako źródła energii pobieranej przez wilki w naturze (Wykres 1).

Wykres 1. Profil żywieniowy wolno żyjących wilków białko-tłuszcz-węglowodany w proporcji 54:45:1 wyrażony procentami pobieranej z pokarmu energii (G Bosch et al., 2014) [1]. Stosunek masy białka do masy tłuszczu: 2,70.

🧑‍🔬 Naukowe normy białka, tłuszczu i węglowodanów dla psów

Normy dotyczące bilansu energetycznego opublikowane przez NRC (National Research Council) [2], FEDIAF (European Pet Food Industry Federation, 2021) [3] czy AAFCO (Association of American Feed Control Officials) [4] wskazują jedynie na minimalne zapotrzebowanie psów na białko, tłuszcz i węglowodany. Poniżej przegląd norm wyrażonym w odniesieniu do 1000 kcal, ponieważ z nich najłatwiej wyliczyć procentowy udziału w energii. Przyjmujemy, że w przypadku psów 1 gram białka czy węglowodanów odpowiada 4 kcal, a 1 gram tłuszczu - 9 kcal [3]. Zakres “od-do” norm minimum wynika z wzięcia pod uwagę norm dla wszystkich stadiów rozwoju oraz całego spektrum zapotrzebowania energetycznego dorosłych zwierząt.

Białko w diecie psa
Organizacja Norma minimum % energii pochodzącej z białka
NRC 25-56,3 g/1000 kcal 10-23%
FEDIAF 45-70,7 g/1000 kcal 18-28%
AAFCO 45-56,3 g/1000 kcal 18-23%
Tabela 1. Minimalne normy białka dla psów (stan na listopad 2023) [2] [3] [4].
Tłuszcz w diecie psa
Organizacja Norma minimum % energii pochodzącej z tłuszczu
NRC 13,8-21,3 g/1000 kcal 12-19%
FEDIAF 22,5 g/1000 kcal 20%
AAFCO 13,8-21,3 g/1000 kcal 12-19%
Tabela 2. Minimalne normy tłuszczu dla psów (stan na listopad 2023) [2] [3] [4].
Węglowodany w diecie psa
Organizacja Norma minimum % energii pochodzącej z węglowodanów
NRC nie określono 0%
FEDIAF nie określono 0%
AAFCO nie określono 0%
Tabela 3. Minimalne normy węglowodanów dla psów (stan na listopad 2023) [2] [3] [4].

Organizacje publikujące normy opierają się na ustaleniach naukowych i są źródłem wiedzy o najnowszych uznanych wynikach badań. Mimo to widać wyraźnie, że jako ciała będącem źródłem prawnych regulacji ich zadaniem nie jest szukanie optymalnego bilansu dietetycznego dla psów, ale definiowanie warunków brzegowych dla wszystkich producentów karm dla psów. To pozostawia dużą przestrzeń do komponowania karm (Wykres 2), które spełniają normy nawet jeżeli ich skład zupełnie nie przypomina naturalnej kompozycji pokarmu psich kuzynów - wilków.

Wykres 2. Najwyższe spośród wartości minimalnego procentu energii pochodzącego z danego rodzaju składników odżywczych dla psów spośród norm NRC/FEDIAF/AAFCO. Białko - 28%, tłuszcz - 20% oraz “pozostałe” czyli białko/tłuszcz/węglowodany - 52%.

🦮 Dostosowanie psów do spożywania węglowodanów

Układ pokarmowy psów jest w przeważającej części układem pokarmowym drapieżnika, jednak na drodze udomowienia pojawiły się w nim także dostosowanie do spożywania większej ilości węglowodanów niż ma to miejsce w przypadku wilków [1]. Pod tym względem psy wyraźnie różnią się od kotów - można powiedzieć, że podczas kiedy koty domowe są obowiązkowymi mięsożercami (Plantinga et al., 2011) [5], to psy są mięsożercami z cechami wszystkożerców.

Rys. 1. Cechy układu pokarmowego psa. Na szaro cechy dostosowawcze do spożywania większej ilości węglowodanów w porównaniu do wilka [1].Screenshot

🐶 Preferencje dietetyczne psów

Badaniem, które przybliża preferencje psów dotyczące bilansu białko-tłuszcz-węglowodany w diecie jest “Analiza geometryczna doboru makroskładników u ras psów domowych, Canis lupus familiaris” (AK Hewson-Hughes et al., 2013) [6], z której wynika, że preferencje psów wydają się potwierdzać minimalne zapotrzebowanie na białko, ale w chętnie sięgają po tłuste diety z dodatkiem węglowodanów, aby uzupełnić potrzebne kalorie (Wykres 3).

Wykres 3. Preferowany profil żywieniowy psów białko-tłuszcz-węglowodany w proporcji 30:63:7 wyrażony procentami pobieranej z pokarmu energii (AK Hewson-Hughes et al., 2012) [6]. Stosunek masy białka do masy tłuszczu: 1,07.

🧘 Bilans surowej diety w praktyce dietetycznej

U zwierząt, podobnie jak u ludzi, preferencje żywieniowe są ważnym wskaźnikiem w doborze optymalnej diety, jednak mając na uwadze wszystkie przytoczone dane nie możemy polegać tylko na nich. Psie diety oparte na surowym mięsie zostawiają więcej przestrzeni do interpretacji niż ma to miejsce w przypadku komponowania analogicznych diet dla kotów.

W poszukiwaniu optymalnego bilansu źródeł energii na potrzeby kalkulatora meatpoint.io dla opiekunów psów sięgneliśmy do książki Agnieszki Cholewiak-Góralczyk “Psie Smaki” z 2021 roku [7]. Ze względu na dominujący autorytet i wieloletnie praktyczne doświadczenie autorki specjalizującej się w żywieniu psów i kotów potraktowaliśmy gotowe przepisy zamieszczone w “Psich Smakach” jako wyznacznik praktyki dietetycznej w zakresie surowego karmienia psów.

Wyliczony średni bilans białko-tłuszcz-węglowodany okazał się robić wrażenie kompromisu między bilansem wolno żyjących wilków a preferencjami psów (Wykres 4). Mediana dla makroskładników do odpowiednio 45% dla białka, 50% dla tłuszczu i 3% dla węglowodanów.

Wykres 4. Profil żywieniowy psów białko-tłuszcz-węglowodany w proporcji 47:48:5 wyrażony procentami pobieranej z pokarmu energii. Udział makroskładników wyliczony jako średnia arytmetyczna z przepisów z książki “Psie Smaki” (Agnieszka Cholewiak-Góralczyk, 2021) [7]. Stosunek masy białka do masy tłuszczu dla tej średniej: 2,20.

🎯 Optymalny bilans źródeł energii dla psów

meatpoint.io to kalkulator surowych diet komponowanych zgodnie z założeniami BARF, czyli wzorowanych na diecie najbliżej spokrewnionych zwierząt żyjących w naturze - wilków. Na tej podstawie meatpoint.io przyjmuje, że ilość energii pozyskiwanej z białka powinna równać się ilości energii z tłuszczu przy ograniczonej ilości węglowodanów. Taki przypadek z łatwością spełnia wyznaczone naukowo minima dla białka i tłuszczu.

Maksymalny udział węglowodanów dla zdrowych psów przyjęliśmy na poziomie 10% energii - we wszystkich źródłach udział wahał się między 1% dla wilków [1] a maksymalnie 11,5% dla jednego z analizowanych przepisów z “Psich Smaków” [7]. W komercyjnych karmach udział węglowodanów jako źródła energii może być dużo wyższy, jednak w poszukiwaniach optymalnego bilansu żywienia psów nie braliśmy ich pod uwagę.

W kalkulatorze dla opiekunów psów ograniczenie energii pochodzącej z węglowodanów realizujemy za pomocą bardziej przystępnego ograniczenia masy składników warzywnych i owoców, czyli składników będących źródłami węglowodanów. Masa warzyw i owoców nie może w sumie przekroczyć 12% masy mieszanki, przy czym masa owoców w mieszance nie może przekroczyć 5%.

Wykres 5. Meatpoint Diet (MPD) minimum i maksimum (dopuszczalny udział węglowodanów 0-10% energii). Stosunek masy białka do masy tłuszczu w meatpoint.io dla opiekunów psów jest stały i wynosi: 2,25.

Jako optymalny punkt wyjścia przyjęliśmy podział 49:49:2 % energii (Wykres 6). Jak przedstawiliśmy powyżej normy naukowe pozostawiają dużą swobodę i nawet przy założeniach dotyczących naturalnych surowych diet BARF pozostaje spora przestrzeń do interpretacji. To oznacza, że istnieje więcej niż jedna formuła wedle której można wyliczać poprawnie zbilansowaną surową dietę. Jesteśmy przekonani, że przyjęty przez nas optymalny bilans to - w świetle obecnego stanu wiedzy - najlepszy punkt wyjścia. Dlatego też dzielimy się nim i poddajemy go publicznej analizie. 🐶

Wykres 6. Meatpoint Diet (MPD) optimum. Profil żywieniowy psów białko-tłuszcz-węglowodany w proporcji 49:49:2 wyrażony procentami pobieranej z pokarmu energii. Stosunek masy białka do masy tłuszczu: 2,25.

📚 Bibliografia



➔ Back to all articles

Remember that if you have any questions or technical issues with the calculator, you will surely find assistance in our Facebook group (English posts are welcome!). We encourage you to join it, as well as to follow our social media channels, where you will find a wealth of useful knowledge :)

You can also contact us directly at support@meatpoint.io

Copyright meatpoint.io